Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 20 (452) z dnia 20.10.2017

Wykup samochodu osobowego z leasingu finansowego

Użytkowaliśmy samochód osobowy na podstawie umowy leasingu finansowego dla celów bilansowych, a operacyjnego dla celów podatkowych. Po zakończeniu okresu trwania umowy leasingu wykupiliśmy ten samochód za kwotę kilkudziesięciu złotych. Jak rozliczyć taki wykup w księgach rachunkowych? Czy opłatę za wykup możemy zaksięgować bezpośrednio w ciężar kosztów zespołu 4?

Jeżeli kwotę wykupu uwzględniono w wartości początkowej leasingowanego dotychczas środka trwałego, to opłatę poniesioną z tego tytułu rozlicza się z częścią kapitałową. Oznacza to, że będzie ona zaksięgowana na spłatę zobowiązania z tytułu leasingu. Faktura za wykup przedmiotu umowy leasingu może wówczas zostać ujęta w księgach rachunkowych, zapisami:

Powyższy sposób ewidencji wynika z Krajowego Standardu Rachunkowości nr 5 "Leasing, najem i dzierżawa" (KSR nr 5), stanowiącego załącznik do uchwały nr 16/11 Komitetu Standardów Rachunkowości z 13 grudnia 2011 r. (Dz. Urz. Min. Fin. nr 9, poz. 52). W chwili wykupu nie zmienia się wówczas wartości początkowej środka trwałego, a odpisy amortyzacyjne są kontynuowane na dotychczasowych zasadach, przez oszacowany okres ekonomicznej użyteczności. Ewentualna nadwyżka spłat nad kwotą zobowiązania obciąża pozostałe koszty operacyjne.

Krajowe Standardy Rachunkowości, w tym KSR nr 5, dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl

Przypominamy przy tym, iż stosowanie Krajowych Standardów Rachunkowości jest prawem jednostki, a nie jej obowiązkiem (por. art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości).

Co istotne, ani ustawa o rachunkowości, ani KSR nr 5 nie określają jak powinna przebiegać ewidencja księgowa w przypadku, gdy jednostka nie uwzględnia wartości wykupu w wartości początkowej przedmiotu leasingu finansowego. Jednostka może wówczas wartość wynikającą z faktury wykupu zarachować na zwiększenie uprzednio ustalonej wartości początkowej, zapisem:

Możliwe jest także inne rozwiązanie, tzn. jednostka może, w ramach uproszczenia, na podstawie art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości, nieumorzoną wartość leasingowanego środka trwałego odnieść w pozostałe koszty operacyjne, a do ewidencji bilansowej wprowadzić nowy środek o nowej wartości początkowej wynikającej z faktury dotyczącej wykupu. W sytuacji gdy wykupiony przedmiot leasingu nie będzie spełniał kryteriów do uznania go za środek trwały (np. ze względu na jego niską wartość, nieprzekraczającą kwoty ustalonej przez jednostkę w polityce rachunkowości), jego wartość można odnieść w księgach jednorazowo w koszty, zapisem:

Więcej na temat leasingu można przeczytać w serwisach www.leasingfinansowy.pl oraz www.leasingoperacyjny.pl

Przykład

I. Założenia:

1. Jednostka przez 3 lata użytkowała samochód osobowy na podstawie umowy leasingu zakwalifikowanego dla celów bilansowych do leasingu finansowego. Podatkowo był to leasing operacyjny. Początkowo jednostka nie planowała nabycia przedmiotu leasingu na własność, w związku z czym nie uwzględniła ceny wykupu w wartości początkowej leasingowanego składnika w momencie wprowadzania go do ewidencji bilansowej środków trwałych. Wartość początkowa samochodu wynosiła: 32.000 zł i została w całości odniesiona w koszty poprzez odpisy amortyzacyjne przez okres umowy leasingu.
    
2. Po zakończeniu umowy jednostka nabyła jednak przedmiot leasingu. Cena wykupu, wynikająca z faktury wystawionej przez leasingodawcę, wyniosła brutto: 246 zł (w tym VAT: 46 zł). Jednostka nie prowadzi dla celów VAT ewidencji przebiegu pojazdu potwierdzającej wykorzystywanie pojazdu tylko do celów firmowych, w związku z czym ma prawo odliczyć jedynie 50% wartości VAT od tego wykupu.
    
3. Po zakończeniu umowy leasingu jednostka wyksięgowała przedmiot tej umowy z ewidencji bilansowej.
    
4. W myśl polityki rachunkowości jednostki, składniki majątku o niskiej jednostkowej wartości początkowej (nieprzekraczającej kwoty: 3.500 zł) zaliczane są w ciężar kosztów zużycia materiałów w momencie oddania do używania. Ze względu na niską wartość wykupu, nieprzekraczającą kwoty ustalonej przez jednostkę w polityce rachunkowości dla środków trwałych, wartość wykupionego przedmiotu jednostka odniosła bezpośrednio w ciężar kosztów.
    
5. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów działalności operacyjnej wyłącznie w zespole 4.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Dla celów podatkowych wykup przedmiotu używanego dotychczas na podstawie leasingu operacyjnego jest odrębnym od samej umowy leasingu zdarzeniem prawnym, tj. umową sprzedaży. Podatnik, który wykupuje środek trwały z leasingu operacyjnego, ustala jego wartość początkową na podstawie art. 22g ust. 3 updof lub art. 16g ust. 3 updop, czyli według ceny nabycia. Amortyzacji środka trwałego wykupionego z leasingu operacyjnego dokonuje się na zasadach ogólnych. Jedynie gdy wartość wykupu nie przekracza kwoty 3.500 zł lub przewidywany okres używania wykupionego składnika będzie równy lub krótszy niż 12 miesięcy, można wydatek na taki wykup odnieść bezpośrednio w koszty uzyskania przychodu. Jeżeli wartość nie przekracza 3.500 zł, to można również skorzystać z innego rozwiązania, tzn. zaliczyć wykupiony składnik do środków trwałych i dokonać jednorazowej amortyzacji w miesiącu oddania go do używania lub w miesiącu następnym.

Kalkulatory amortyzacji dostępne są w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl