Amortyzacja przedmiotu leasingu finansowego (kapitałowego)

Przedsiębiorca zawarł umowę leasingu finansowego, na podstawie której używa maszynę produkcyjną zaliczoną do grupy 5 KŚT. Jaką metodą może amortyzować ten środek trwały?

Przedsiębiorca może stosować wszystkie metody amortyzacji przewidziane dla tego środka trwałego, tj. metodę liniową, degresywną, jednorazowego odpisu amortyzacyjnego oraz przy zastosowaniu stawki indywidualnej. Ponadto może stosować szczególną metodę, która dotyczy umów leasingu finansowego (kapitałowego). Wyboru jednej z tych metod musi dokonać przed rozpoczęciem amortyzacji i stosować ją konsekwentnie do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

1. Kiedy prawo amortyzacji przysługuje korzystającemu?

W myśl art. 22a ust. 2 pkt 3 updof oraz art. 16a ust. 2 pkt 3 updop, do środków trwałych zalicza się:

budowle, budynki, lokale będące odrębną własnością,
maszyny, urządzenia, środki transportu,
inne przedmioty,

niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami tych składników - jeżeli zgodnie z przepisami rozdziału 4a (obu powołanych ustaw) odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.

Aby korzystający miał prawo do amortyzacji środka trwałego, muszą być spełnione łącznie warunki określone w art. 23f ust. 1 updof oraz art. 17f ust. 1 updop. Konieczne jest zatem, aby:

1) umowa leasingu zawarta została na czas oznaczony,

2) suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiadała co najmniej wartości początkowej środka trwałego, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego będącego uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiadała co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu,

3) jeżeli korzystającym nie jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie trwania umowy dokonywał korzystający.

Przy czym sumę opłat ustalonych w umowie leasingu, o której mowa w pkt 2, należy odnieść do wartości początkowej, jaką ustaliłby finansujący, gdyby składnik majątku uznał za środek trwały (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 31 października 2011 r., nr IBPBI/2/423-927/11/PC).

2. Ustalanie wartości początkowej

Przepisy podatkowe nie odnoszą się do sposobu ustalania wartości początkowej środków trwałych używanych na podstawie leasingu finansowego. Powszechnie przyjmuje się, że powinno się tu stosować regulacje odnoszące się do odpłatnego nabycia środka trwałego, czyli wartość początkową ustalić według ceny nabycia zdefiniowanej w art. 22g ust. 3 updof oraz art. 16g ust. 3 updop.

Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.

Gdy umowa spełnia warunki zawarte w art. 23f ust. 1 updof oraz art. 17f ust. 1 updop, korzystający ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów część odsetkową opłat leasingowych. W związku z tym podstawowym elementem wartości początkowej środka trwałego będzie suma kapitałowych części opłat leasingowych, która będzie odpowiadać wartości początkowej przedmiotów leasingu określonej w księgach podatkowych finansującego, wraz z ewentualną dopłatą wynikającą z opcji zakupu. Ponadto na wartość początkową środka trwałego mogą się złożyć również inne wydatki związane z nabyciem środków trwałych, a naliczone do dnia przekazania ich do używania (np. koszty transportu, montażu). Natomiast przy ustalaniu wartości początkowej nie można uwzględniać odsetkowej części opłat leasingowych, które bezpośrednio zaliczane są w koszty uzyskania przychodów.

3. Wybieranie metody amortyzacji

Przed rozpoczęciem amortyzacji podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji, którą stosują konsekwentnie przez cały okres amortyzacji. Stosownie do art. 22ł ust. 4 updof i art. 16ł ust. 4 updop, w przypadku umów leasingu finansowego (kapitałowego) odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający na zasadach określonych w art. 22h-22k i art. 22m updof oraz odpowiednio art. 16h-16k i art. 16m updop. Oznacza to, że korzystający, dokonując odpisów amortyzacyjnych, może stosować wszystkie metody amortyzacji przewidziane dla danego środka trwałego, tj. metodę:

liniową - unormowaną w art. 22i updof i art. 16i updop,
degresywną - określoną w art. 22k ust. 1 updof i art. 16k ust. 1 updop,
z zastosowaniem indywidualnie ustalonej stawki amortyzacyjnej - uregulowaną w art. 22j updof i art. 16j updop,
jednorazowego odpisu amortyzacyjnego - zdefiniowaną w art. 22k ust. 7-13 updof oraz art. 16k ust. 7-13 updop.

Przepisy podatkowe przewidują również szczególną metodę amortyzacji, która dotyczy niektórych umów leasingu kapitałowego. Jak wynika z art. 22ł ust. 5 updof oraz art. 16ł ust. 5 updop, jeżeli:

zgodnie z zawartą umową prawo dokonywania odpisów amortyzacyjnych przysługuje korzystającemu,
środki trwałe objęte umową zaliczane są do grupy 3-6 Klasyfikacji Środków Trwałych,
umowa zawarta została na okres co najmniej 60 miesięcy,

to korzystający może dokonywać odpisów amortyzacyjnych metodą liniową, ustalając stawki amortyzacyjne w proporcji do okresu wynikającego z umowy, z wyjątkiem środków trwałych o krótszym okresie amortyzacji niż okres trwania umowy.

Przy tej metodzie stawki amortyzacyjne mogą być podwyższane lub obniżane na zasadach obowiązujących przy metodzie liniowej, określonych odpowiednio w art. 22i updof i art. 16i updop.