Ustalenie wartości początkowej samochodu osobowego w leasingu finansowym

Spółka z o.o. w lutym 2015 r. zawarła umowę leasingu operacyjnego, której przedmiotem jest samochód osobowy, wykorzystywany zarówno w działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych. Bilansowo jest to leasing finansowy. Jak ustalić kwotę niepodlegającego odliczeniu VAT, jaka powinna zostać włączona do wartości początkowej samochodu osobowego? Samochód po zakończeniu umowy leasingu zostanie przez spółkę wykupiony za opłatę końcową.

Ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 15 wskazuje, że jednostka wykorzystująca w swojej działalności obce środki trwałe na podstawie umowy, zgodnie z którą jedna ze stron (finansujący) oddaje drugiej stronie (korzystającemu) środki trwałe do odpłatnego używania lub również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te zalicza się do swoich aktywów trwałych, pod warunkiem że umowa spełnia co najmniej jeden z siedmiu warunków, określonych w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości.

Taka kwalifikacja determinuje konieczność określenia wartości początkowej oraz dokonywania odpisów amortyzacyjnych, stosownie do art. 28 ust. 1 pkt 1 oraz art. 32 ustawy o rachunkowości. Wartością początkową środka trwałego (pojazdu samochodowego) przy leasingu finansowym jest cena nabycia, m.in. bez podlegającego odliczeniu podatku od towarów i usług (por. art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości).

Cenę nabycia przedmiotu leasingu ustala się jako niższą spośród:

• wartości rynkowej przedmiotu leasingu, ustalonej na moment rozpoczęcia leasingu,
   
• wartości bieżącej opłat leasingowych, ustalonej za pomocą stopy procentowej leasingu lub stopy procentowej korzystającego.

Wartość rynkowa przedmiotu leasingu odpowiada – w większości przypadków – wartości wskazanej w umowie.

W tym miejscu należy odnieść się do kwestii związanej z prawem do odliczania VAT z faktur za leasing samochodu. W myśl art. 86a ust. 2 pkt 2 w związku z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik używający samochodu do celów mieszanych ma prawo do odliczenia 50% podatku VAT od wydatków związanych z umową leasingową (np. czynszu inicjalnego, rat leasingowych lub innych płatności wynikających z umowy leasingu).

Jeżeli samochód osobowy użytkowany na podstawie umowy leasingu jest wykorzystywany zarówno w działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych, to spółce przysługuje prawo do odliczenia VAT z tytułu rat leasingowych wynikających z umowy leasingu w wysokości 50% kwoty VAT z faktur wystawionych przez firmę leasingową.

Kwotę niepodlegającego odliczeniu VAT, jaka powinna zostać włączona do wartości początkowej samochodu osobowego w leasingu bilansowo – finansowym, należy ustalić w oparciu o udział części kapitałowej opłat w sumie opłat. Przy wyliczeniu nie należy uwzględniać wartości wykupu. Wykup zostanie odrębnie przez leasingodawcę zafakturowany, tworząc nowy tytuł. Przy czym niepodlegający odliczeniu VAT z kwoty za wykup także powinien zostać włączony do wartości początkowej samochodu na dzień jego przyjęcia do użytkowania (rozpoczęcia leasingu).

Jeśli leasingodawca wskazał w umowie leasingowej wartość ofertową przedmiotu leasingu i zdaniem korzystającego jest ona wiarygodna, to leasingobiorca może ją przyjąć za wartość początkową środka trwałego. Wartości tej nie należy zmniejszać o kwotę wykupu. Wyznaczoną w powyższy sposób wartość należy powiększyć o:

• niepodlegający odliczeniu VAT zawarty w sumie opłat kapitałowych – kwotę wyliczamy proporcją równą udziałowi części kapitałowej we wszystkich opłatach, za wyjątkiem wartości wykupu,
   
• niepodlegający odliczeniu VAT zawarty w wartości wykupu.

Należy w tym miejscu dodać, że w sytuacji gdy leasing jest podatkowo leasingiem operacyjnym, a księgowo leasingiem finansowym, zazwyczaj finansujący, ze względu na przepisy o podatku dochodowym i o VAT, fakturuje opłatę podstawową w jednej pozycji (kwocie). W przypadku takim korzystający powinien wyodrębnić z opłaty podstawowej część kapitałową i odsetkową, gdyż część odsetkowa opłaty podstawowej stanowi koszt finansowy korzystającego, zaś część kapitałowa – przypadającą na okres sprawozdawczy spłatę zobowiązania wobec finansującego. Dopuszcza się trzy metody podziału raty: metodę wewnętrznej stopy zwrotu, metodę równomierną lub metodę sumy numerów. Opłatę wstępną i końcową zalicza się z reguły w całości do części kapitałowej.

Ustalenie wartości początkowej oraz ewidencję operacji dotyczących umowy leasingu finansowego samochodu osobowego przedstawia poniższy przykład liczbowy.

Przykład

I. Założenia:

1. W lutym 2015 r. jednostka zawarła umowę leasingu samochodu osobowego. Bilansowo jest to leasing finansowy, podatkowo zaś operacyjny. Umowa przewiduje, że po jej zakończeniu korzystający uzyska tytuł własności przedmiotu leasingu za opłatę końcową. Z treści umowy wynikały następujące dane:

a) wartość ofertowa samochodu osobowego: 90.000 zł,

b) opłata wstępna: 27.000 zł + VAT: 6.210 zł,

c) płatności leasingowe: 35 miesięcznych rat po 2.480 zł + VAT: 570,40 zł,

d) wartość wykupu: 3.460 zł + VAT: 795,80 zł,

e) łączna wartość opłat: 27.000 zł + (35 rat × 2.480 zł) + 3.460 zł = 117.260 zł.

2. Kwota VAT do aktywowania w wartości początkowej:

a) udział części kapitałowej w opłatach leasingowych (wyłączamy wartość wykupu): (90.000 zł – 3.460 zł) : (35 × 2.480 zł + 27.000 zł) × 100 = 76,0457%,

b) suma VAT w okresie leasingu: (35 × 570,40 zł) + 6.210 zł = 26.174 zł,

c) w tym VAT podlegający odliczeniu: 26.174 zł × 50% = 13.087 zł,

d) VAT niepodlegający odliczeniu: 26.174 zł – 13.087 zł = 13.087 zł,

e) VAT niepodlegający odliczeniu w części przypadającej na raty kapitałowe: 13.087 zł × 76,0457% = 9.952,10 zł,

f) VAT niepodlegający odliczeniu z kwoty wykupu: 795,80 zł × 50% = 397,90 zł.

3. Obliczenie wartości początkowej uwzględniającej niepodlegający odliczeniu VAT: 90.000 zł + 9.952,10 zł + 397,90 zł = 100.350 zł.

4. Podział raty na część kapitałową i odsetkową (netto) metodą równomierną:

a) część odsetkowa: (117.260 zł – 90.000 zł) : 35 rat = 778,86 zł,

b) część kapitałowa: 2.480 zł – 778,86 zł = 1.701,14 zł.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: